لسلام
به نظر مي رسد بايد كتاب هايي كه در مورد طبقات معتزله نوشته شده را مطالعه كرد تا طبقه اول و دوم و سوم معتزله را شناسايي كرده تا بدانيم كه بزرگان معتزله خود به چه كساني متصل مي كنند تا ريشه شكل گيري معتزله بهتر بدانيم.
سلام و سوال
آيا حسن بصري هم مانند واصل يك آدم غير سياسي بود؟ يعني منظورم اين است انگيزه شركت واصل در كلاساي حسن چه بوده است؟ و اصولا بحثهاي حسن بصري از كجا شروع شد؟
بحث ايمان و كفر - جبر و تفويض- فسق و ايمان و .. همگي بحثهايي بوده كه بيشتر به جاي آنكه به مذاق عالمان خوش بيايد به كام سلاطين شيرين مي آمده است! لذاست كه اشعريون پابرجا مانده اند!
البته درمورد شخصيتشناسي واصل همان طور كه جناب احمدي اشاره كرده اد بايد بيشتر تحقيق گردد
سلام به همگي
به نظر اين درست است كه ريشه بحث سياسي بوده است،اما در آن زمان كه معتزله با افكار خودش به دست واصل شكل مي گيرد يقينا واصل در ذهن خود مطالبي را در اين زمينه مي پرورانده و مشكلي را حس مي كرده كه زودتر از استاد خويش جواب سائل را داده است. براي رسيدن به جواب نيازمند دانستن افكار وعقائد واصل قبل از شروع معتزله هستيم.
با تشكر از آقاي عامري. قطعا مساله چنين است كه شروع مباحثات كلامي، عمدتا ريشه سياسي داشت كه عمدتا با قتل عثمان شروع شد. مثلا بنگريد به يوليوس ولهوزن در كتاب (تاريخ سياسي صدر اسلام: شيعه و خوارج، ترجمه دكتر محمود افتخارزاده، چاپ قم دفتر نشر معارف اسلامي، 1375) كه سياسي بودن مباحث خوارج را به خوبي منعكس ميسازد. عمده مرجئه را هم بايد سياسيوني ديد كه در صدد نتايجي سياسي از مباحث ايمان و كفر و مباحث پيراموني بودند. شاهد اين امر هم كشته شدن سران مرجئه مانند جهم و غيلان است.
با گذشت حدود نيم قرن و يك ربع قرن از مباحث داغ سياسي حول مسائل كلامي، ديگر به نظر ميرسيد خود مباحث في نفسه ارزش علمي پيدا كرده اند و بايد مورد كاوش قرار گيرند. لذا غير سياسيوني مثل واصل به اين مباحث روي آوردند. اگر ميبينيم بعدها معتزله با حكومت عجين شدند و دوره محنه را پيش آوردند اين نشان دهنده آن نيست كه پيلوت بحثها را سياست روشن كرده بود.بنابر اين من معتقدم طول زمان مباحث كلامي و تشحيذ اذهان بر سر موضوعات اينچنيني و نيز تشكيل درسهايي با سائق و انگيزه علمي مثل درسهاي حسن بصري موجب شد، مباحث كلامي علمي شود و از اصالتا سياسي بودن خارج شود.
ادامه دارد....
سلام عليكم
به نظرم كلا بحث ايمان و كفر و فسق از همان ابتدا با انگيزه سياسي در عالم اسلامي شكل گرفت و گروه خوارج را پديد آورد و بعد از آن هميشه اين حكومتها بودند كه از اين صحبتها استفاده مي كردند.
