سلام
يادم هست كه در مشهد حاج آقاي حميديه مطلبي رو فرمودند:
در مورد معتزله بايد دو دوران مورد توجه قرار بگيرد اول دوره نهفته (وجود افكار و زمينه هاي شروع اين مكتب، كه از اين رو لازم است يك دوره تاريخ خلفا و مكاتب قبلي مانند قدريه و مرجئه بازخواني شود) دوم دوره به فعل رسيدن كه از زمان كناره گيري واصل شروع شده.
در مورد دوره اول مثلا معبد جهني و غيلان دمشقي از شاگردان حسن بصري بوده و يا واصل دايي ابوهاشم بن محمد حنفيه بوده و حتي گفته شده كه تحت نظر اين دو تعليم ديده است.
